Lalka i Marks to powieść Maryam Madjidi, urodzonej w Teheranie francuskiej pisarki pochodzenia irańskiego. Piękno i siła tej autobiograficznej prozy przyniosły autorce w 2017 roku prestiżową nagrodę Goncourtów w kategorii „Pierwsza powieść”.

Rządzony przez ajatollahów Iran; rodzice – zagorzali komuniści, próbujący ćwiczyć pięcioletnią córkę w pogardzie dla własności; wujek dzielący celę z intelektualistą, który co rano ogląda kreskówkę, by usłyszeć podkładającą w nim głos żonę; cmentarz, na którym ulewne deszcze odsłaniają płytko pochowane ciała więźniów; rozstrzelany przyjaciel rodziny, po którym oszalałej z bólu matce został plastikowy sandał; strażnik, który na lotnisku zabiera kobiecie paszport, bo spod chusty wysunął się jej kosmyk. Oto Iran ‒ miejsce pierwszych narodzin, które Maryam Madjidi opuszcza w wieku sześciu lat.
       Croissanty, krwiste mięso i inne barbarzyńskie potrawy; nowy język, który dojrzewa w milczącej dziewczynce i uwolniony zmienia ją w jednej chwili w dziewczynkę bardzo gadatliwą; zawstydzenie innością i mające sprać to piętno klasy specjalne. Oto Francja ‒ miejsce drugich narodzin.
       Żal po utraconym języku dzieciństwa i najbliższych, powrót do perskiego i pojednanie ze sobą, studia nad poezją Omara Chajjama w aulach Sorbony, powrót do Iranu, miłość, kolejne dalekie wyjazdy, w końcu powrót do Paryża, wolność. Oto czas trzecich narodzin. Czas, w którym urodziła się ta książka.

„W powieści Lalka i Marks mamy do czynienia z potężnym problemem tożsamości, który sygnalizował już w Listach perskich Monteskiusz pytając: „Jak można być Persem?”. Maryam Madjidi  podwaja pytanie XVIII-wiecznego myśliciela, dorzucając doń formułę: „Jak można być Francuzem?”. Na kanwie tej „rywalizacji języków” osadzona jest opowieść autobiograficzna pisarki, która swoim kunsztem i rzemiosłem artystyczno-językowym dorównuje najtęższym piórom współczesnej prozy francuskiej. Warto wiedzieć, że dla Madjidi problemem nie jest wybór między francuskim a perskim. Ona chce znaleźć swój własny, niepowtarzalny język – język, który pozwoli jej „odgrzebać zmarłych” (…).
       Pasjonująca narracja, znakomity styl, niemałe walory edukacyjne, wielki kunszt i precyzja w sztuce przedstawiania rzeczywistości oraz bajecznie poetycki język prozy – oto główne zalety tego klejnotu literackiego, świetnie wypełniającego lukę irańsko-francuskiego powinowactwa z wyboru”.

                                                                       Prof. Remigiusz Forycki

Jurorzy Nagrody Goncourtów zostali oczarowani przez wspomnienie, pełne humoru i emocji,  dzieciństwa i młodości młodej autorki, której marksistowscy rodzice uciekli z Iranu w 1986 roku i którzy musieli odnaleźć swoją tożsamość pomiędzy dwiema kulturami. 

Baptiste Liger, „LIRE”

Olśniewająca pierwsza powieść autobiograficzna, która odkrywa żywe i intensywne pisarstwo. Czerpie ze źródeł teatru, baśni i poezji, aby przeobrazić rzeczywistość.

Sophie Joubert, „L’Humanité”

W krótkich rozdziałach, oddzielonych od siebie jak poruszające fragmenty pamiętnika, Maryam Madjidi zabiera nas w podróż przeciwko nietolerancji.

 „Avantages”

Piękna książka o rodzinnej historii i historii Iranu.

Xavier Lambrechts, 64 Minutes le monde en français (TV5 Monde)

Pierwsza powieść pełna ważkości i poezji.

Virginie Herz, Actuelles (France 24)

Maryam Madjidichce zaszczepić opowieści w uszach wszystkich osób. W sposób doskonały osiąga ten cel.

Kerenn Elkaïm, „Livres Hebdo”

Maryam zbiera istnienia i splata fragmenty duszy. Narodziła się pisarka.

Sophie Pujas, „Le Point”

Wyobraźnia, zmieszana z realizmem sytuacji pełnych spojrzeń, zapachów, głosów, gestów, działa odkrywczo.

Astrid de Larminat, „Le Figaro”

Maryam Madjidi nie rozpatruje wyboru między dwoma swoimi językami – francuskim i perskim – szuka własnego języka. Języka, którego nie możemy jej zanegować, który pozwala jej odgrzebać zmarłych i pisać najbliżej siebie samej – językiem pisarza.

­Gladys Marivat, „Le Monde des livres”

Bardzo zręcznie opisana cała złożoność sytuacji na wygnaniu, unieruchomiona między dwiema tożsamościami i dwiema kulturami.

Mathieu Blard, „Psychologies magazine”

Nieśmiały wdzięk, chęć przetrwania wyrażona przez subtelność i poezję. Pisarstwo Maryam Madjidi daje rzeczywistości baśniowe spojrzenie z poruszającym znaczeniem metafory. Cudowne!

Muriel Mingau, „Journal du centre”

W swojej pierwszej powieści Maryam Madjidi opowiada o swojej irańskiej młodości oraz o uchodźstwie we Francji: jej autobiografia odnawia rany wysiedlonej rodziny.

Emily Barnett, „Grazia”

Mamy zatem Maryam Orientalną, tkaczkę francuskich słów, hybrydową przemytniczkę. W epoce dyktatorów, fundamentalistów i wygnania jej głos jest wiatrem nadziei.

Catherine Faye, „Afrique Magazine”

Maryam Madjidi formułuje, z ogromną zręcznością słów, delikatnie i jednocześnie ostro, złożoność uczuć przynależności i zerwania […] przez proste i bezpośrednie pisanie, pełne humoru, finezji, żywiołowości i inteligencji.  

Lou Darsan, „Un Dernier livre avant la fin du monde”